Su Ayak İzi Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Dünyada sürekli olarak artan nüfus, küresel ısınma ve kuraklık gibi nedenlerle suya talep hızla artış gösterirken, tatlı su kaynakları gün geçtikçe azalıyor. Gezegenimizdeki insan kullanımına uygun tatlı su miktarı, bitmek bilmeyen taleplerimizi karşılayamayacak kadar sınırlı.
Yeryüzünün yüzde 71’i sularla kaplı. Ancak bu suyun yüzde 97’sini tuzlu deniz ve okyanus suyu oluşturuyor. Geriye kalan yüzde 3’lük tatlı suyun ise neredeyse üçte ikisi buzullar halinde. Bu da yeryüzündeki sudan bizim payımıza sadece yüzde 1’lik bir kısmın düştüğü anlamına geliyor. Suyun kullanım alanlarının yaygınlaşması ve nüfus ile birlikte suya yönelik talep artışı göz önüne alındığında elimizdeki mevcut suyun uzun vadede yetersiz olduğu oldukça aşikar.
İnsan kullanımına elverişli tatlı su kaynakları böylesine sınırlı kalıp suya duyduğumuz ihtiyaç yükselen bir ivme ile artarken aradaki dengeyi kurmak için su ayak izinden faydalanmak, geleceğe doğru adımlarla ilerlemek açısından iyi bir başlangıç olabilir.
Su ayak izi nedir?
İlk defa 2002 yılında adı geçmeye başlayan bu kavram, bir ürün ya da servisin oluşması süresinde ortaya çıkan su tüketimini ölçmede kullanılan bir araç. Gündelik hayattaki yeme, içme, temizlik ve kişisel bakım gibi ihtiyaçlarımız için kullandığımız su, bu tüketimde buz dağının sadece görünen kısmını oluşturuyor. Oysa kullandığımız ürünlerin birçoğu üretilirken hatırı sayılır miktarda su tüketiyoruz ve ancak bu ürünlerin oluşması sürecini de hesaba kattığımızda suda bıraktığımız ayak izimiz gerçek anlamda kendini gösteriyor.
Su ayak izi kısıtlı miktardaki su kaynaklarımızın hangi amaçlarla tüketildiğini ve nasıl kirletildiğini anlamada da bize yardımcı oluyor. Mavi, Yeşil ve Gri Su Ayak İzi olarak üç farklı şekilde hesaplanıp değerlendiriliyor. Bu üç farklı bileşen yağmur suyu, şebeke suyu ya da kuyu/yüzey suyu ve kirleticilerinin çözünürlüğünün azalımı için gerekli olan temiz su miktarı olarak ayrıştırılmış biçimde su tüketiminin genel ölçekte değerlendirmesini sağlıyor.
Su kullanımı ve kalitesinin üç göstergesi
Mavi Su Ayak İzi bir ürün ya da hizmetin üretiminde tüketilen yeraltı ve yüzey su kaynaklarının miktarını ifade ediyor. Yani tarımda, evsel su kullanımında ve fabrikaların üretim hatlarında kullanılan su Mavi Su Ayak İzi olarak değerlendiriliyor.
Yeşil Su Ayak İzi, bir malın üretimi için gerekli olan yağmur suyu; daha çok tarımsal ürün yetiştirmede meydana geliyor. Birim alana düşen yağış miktarının toprakta kalması ya da bitkiler tarafından kullanılması ile yer altı sularına karışmayan yağmur suları Yeşil Su Ayak İzini oluşturuyor.
Gri Su Ayak İzi ise mevcut su kalitesi standartlarını sağlayabilmek adına kirlilik yükünün azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılması için kullanılan tatlı su miktarını ifade ediyor. Dolayısıyla nüfus ve endüstriyel büyüme ile doğru orantılı olarak geride bıraktığımız Gri Su Ayak İzi de artıyor.
Su ayak izi nasıl hesaplanır?
Su ayak izini birey, ürün, sektör, şehir ve ülkeler üzerinden hesaplamak mümkün. Üretimde ve işletme sistemlerindeki faaliyetlerin sürdürülebilmesi için gerekli olan su tüketimini tanımlamada yani su ayak izi hesaplamada ISO 14046 standartları kullanılıyor. ISO 14046, su ayak izlerini değerlendirme ve raporlama ilkelerini ve gerekliliklerini tanımlayan uluslararası bir standart. Bu standart ile bir ürünün su tüketimi gözlemlenebiliyor ve aşırı su kullanımlarının önüne geçilebiliyor.
Bıraktığın ize bir bak
Yarının suyunu korumak için atacağın her adım ve o adımın bırakacağı iz oldukça önemli. Aşırı miktarda su tüketimini engellemek ve geleceğe temiz su kaynaklarını miras bırakabilmek için sen de kendi su ayak izini hesaplayabilir, adımlarını doğru bir şekilde atabilirsin. Hayatında yapacağın ufacık bir değişik bile büyük değişimler yaratabilir. Unutma ki su, minik damlalarla göl olur.
